Zamanla değişen psikoloji bilimi, yeni ve farklı terapi yaklaşımlarını ortaya koyuyor. Bu yazımda, dünya çapında kullanılsa da ülkemizde pek bilinmeyen bazı terapi ekollerini tanıtmak istiyorum. Bazı terapi yöntemlerinin klinik çalışmaları sınırlı olsa da, bu yazı ruh sağlığı alanındaki yenilikleri keşfetmek isteyenler için bir rehber niteliği taşıyor. İlginizi çeken bir ekol varsa buradan yola çıkarak detay araştırma yapabilirsiniz.
Şimdi gelin, dünya çapında ilginç olan ve pek yaygın olmayan bazı terapi ekollerine bir göz atalım:
1.Bilgelik Analizi:
Bilgelik analizi kaynağını rönesans düşüncesinden alır ve Delfi Tapınağı’nın girişindeki ‘Kendini Bil’ sözü en önemli öğretisidir. Kişinin kendi olma yolcuğuluğu ancak bu yolculukta diğerleriyle kurduğu özgün ilişkiyle mümkündür.
Bilgelik Analizi varoluşsal kişisel antropolog (görüyorsunuz nasıl meslekler mevcut şu hayatta) olan Antonio Mercurio tarafından oluşturulmuştur.Hem bireysel hem grup çalışması olarak yürütülebilir. Başta İtalya’da kullanılmasına rağmen şimdilerde Avrupa’nın farklı yerlerinde kullanılmaya başlanmıştır.
Mercurio’ya göre sevgi ‘kendimizi ve başkalarını sevmeye dair her gün yeniden verdiğimiz bir kararın sonucu’ gelişmektedir.
Mercurio’ya göre insan ‘bir kar tanesi gibi eşsiz’ ‘her an’ oluşmakta olan ‘dinamik’ bir yaşam formudur. Ve kişi kendini bir sanat eseri gibi yaratmalıdır. Bunun için de kendine dönmeli ,kendi içine bir yolculuğa çıkmalıdır.
Mercurio üç çeşit benlikten bahsediyor: Kişisel benlik, kozmik benlik ve korosal benlik .Evet yanlış okumadınız kozmik benlik .:)
Bilgelik analizin nihai amacı bireylerin hayatlarını hem kendileri hem de başkaları için sanat eserine dönüştürmektir. Bilgelik Analizi bu gözle bakınca sadece bireysel değil sosyal, politik ve toplumsal bir analizdir.
2.Provakatif Terapi:
Mizah ve ters psikoloji artık terapi odasına girdi ve provakatif terapi doğdu. Danışanınıza güldüğünüzü, kişinin sorunlarına absürt gerçekdışı çözümler ürettiğinizi hatta danışanınızı biraz kışkırttığınızı düşünmek nasıl hissettiriyor?
J.Brandsma ve F.Fralley tarafından oluşturulan provakatif terapi danışanızın problemlerine gülmeye, gelişimlerini küçümsemeye, yetersiz görmeye, onu bilerek yanlış anlamaya dayanan ters psikolojinin kullanıldığı bir yöntem.
F.Fralley’in üzerinde çalıştığı ve maalesef yanıt alamadığı bir hastasıyla 92. görüşmesinde danışanına artık problemini kabul ettiğini ve çözümünün mümkün olmadığını söylüyor. Danışan önce şok olup başka çözümler olabileceğini bildiriyor. Aylardan sonra ilk kez çözüm üretmeye çalışıyor ve çözüm önerilerini çeşitlendirip arkasında duruyor. Böylelikle provakatif terapinin ilk yöntemi yani ‘Sorununuz için bir çözüm yok’ tekniği oluşturulmuş oluyor.
Bu ekolde bir hayli ilginç teknikler mevcut:
1.Danışanın sözünü kes.
2.Danışanı taklit et.
3.Danışanın güçlü, zayıf yanlarını yanlış yorumla, ters anla.
4.Gelişimi göz ardı et, yalanla.
5.Başkalarından aldığı geribildirimleri küçümse.
6.Önemli cümleleri tekrar ettir.
7.Canlandırmaları kullan.
Bir sonraki ekole geçmeden bu tekniklerin paradoksal bir niyet içerip, ters psikolojiyle danışanın kendine sahip çıkmasını amaçladığını belirtmekte fayda var.
3.Macera Terapi
Kim demiş terapi sadece terapi odasında olur ? Macera terapisi kurucularına göre de doğayı işin içine dahil etmek oldukça anlamlı. Macera terapisi, ruh sağlığı uzmanları tarafından gerçekleştirilen deneyimsel eğitim uygulamalarını içeren bu süreçte kano, halat çekme, tırmanma gibi maceralı etkinliklerin yer aldığı değişim için katılımcılığı ve deneyimi işin içine katan bireysel ya da grup etkinliği olarak tasarlanabilen bir yol.
Bu terapi modelinin altında deneyimsel öğrenme modeli yatıyor. Deneyimsel öğrenme modeli dört aşamadan oluşuyor:
1.Deneyim
2.Yansıtma
3.Süreç
4.Uygulama
Danışanlar interaktif bir şekilde öğrenilen davranışı deneyimler, başarma hissini tadar, bu davranışları davranış kütüphanesine gelecekte de uygulayabilmek için ekler.
Doğa çok önemlidir. Terapötik sürece katkı sağlar. Öğrenme bilişsel, duyusal ve davranışsal seviyede eylemle, deneyimleyerek, yansıtmayla, transfer etmeyle ve daha derinliklere inerek gerçekleştirilir.
Peki hangi aktiviteler seçilmelidir? Bu tamamen grubun ya da bireyin etkinlik sonucunda neyi hedeflediği hangi sonuca ulaşmak istediğiyle şekillenen bir sorudur.
Sonuç olarak, terapi dünyası giderek daha çeşitli ve etkili yöntemlerle şekilleniyor. Bilgelik analizi, provakatif terapi ve macera terapisi gibi ilginç ekoller, ruh sağlığı alanındaki yenilikleri keşfetmek isteyenler için harika fırsatlar sunuyor. Eğer değişime hazırsanız, bu yaklaşımlar hayatınıza değerli katkılar sağlayabilir.
Kitap Önerisi: Bu alandaki daha derin bilgiye ulaşmak isterseniz, N. Canel’in editörlüğünü yaptığı Terapide Yeni Ufuklar adlı kitap güncel kaynaklardan biri.İçten tavsiyemdir.